पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से चक्र शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

चक्र   संज्ञा

१. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : गाड़ी अथवा कल आदि में लगा हुआ वह चक्र जिसके धुरी पर घूमने से गाड़ी या कल चलता है।

उदाहरण : इस गाड़ी का अगला पहिया खराब हो गया है।

पर्यायवाची : अरि, चक, चक्का, चाक, नभि, पहिया

A simple machine consisting of a circular frame with spokes (or a solid disc) that can rotate on a shaft or axle (as in vehicles or other machines).

wheel

വണ്ടികളില്‍ അഥവാ യന്ത്ര ഭാഗങ്ങളില് ഘടിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നതും അച്ചു തണ്ടില്‍ കറങ്ങുന്നതുമായത്.

ഈ വണ്ടിയുടെ മറ്റേ ചക്രം കേടു വന്നു പോയി.
ചക്രം
२. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : कील पर घूमने वाला वह चक्र जिस पर कुम्हार बर्तन बनाते हैं।

उदाहरण : कुम्हार ने बर्तन बनाने के लिए चाक को घुमाया।

पर्यायवाची : कुलाल चक्र, चाक

A horizontal rotating wheel holding the clay being shaped by a potter.

The potter's wheel was invented in Asia Minor around 6500 BC.
potter's wheel

കുറ്റിയില് കറങ്ങുന്ന ഒരു ചക്രം അതില്‍ കുശവന്‍ പാത്രങ്ങള് നിര്മ്മിക്കുന്നു

കുശവന്‍ പാത്രം നിര്മ്മിക്കുന്നതിനായി ചക്രം കറക്കി
ചക്രം
३. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : कोई ऐसी गोल चीज़ जो प्रायः घूमती रहती हो या घूमते रहने के लिए बनाई गयी हो या दिखने में गाड़ी के पहिए की तरह हो।

उदाहरण : कुम्हार का चाक एक प्रकार का चक्र है।

पर्यायवाची : चक्कर, चक्का

A simple machine consisting of a circular frame with spokes (or a solid disc) that can rotate on a shaft or axle (as in vehicles or other machines).

wheel

എപ്പോഴും ചലിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഒരു ഉരുണ്ട സാധനം അല്ലെങ്കില്‍ കറങ്ങുവാന്‍ വേണ്ടി ഉണ്ടാക്കിയിരിക്കുന്ന സാധനം.

കുശവന്റെ ചക്രം ഒരു തരം ചക്രം തന്നെ.
ചക്രം
४. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / काल्पनिक वस्तु

अर्थ : पौराणिक काल का एक अस्त्र जो छोटे पहिए के आकार का होता था।

उदाहरण : भगवान विष्णु के चक्र का नाम सुदर्शन है।

A weapon that is forcibly thrown or projected at a targets but is not self-propelled.

missile, projectile

പ്രാചീനകാലത്ത് ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന ഒരു തരം ആയുധം അത് ചക്രം പോലെയിരിക്കും

ഭഗവാന്‍ വിഷ്ണുവിന്റെ ചക്രത്തിന്റെ പേര്‍ സുദര്‍ശനം എന്നാകുന്നു
ചക്രം
५. संज्ञा / निर्जीव / घटना / प्राकृतिक घटना

अर्थ : जल के बहाव में वह स्थान जहाँ पानी की लहर एक केंद्र पर चक्कर खाती हुई घूमती है।

उदाहरण : वह नदी में नहाते समय भँवर में फँसकर डूब गया।

पर्यायवाची : अवरत, अवर्त, अवर्त्त, आवर्त, आवर्त्त, घुमरी, जलरंड, जलरण्ड, जलावर्त, भँवर, भँवरी, भंवर, भंवरी, विवर्त

A powerful circular current of water (usually the result of conflicting tides).

maelstrom, vortex, whirlpool

ജലത്തിന്റെ ഒഴുക്കിന്റെ നടുക്ക്‌ വെള്ളത്തിന്റെ തിര വട്ടത്തില്‍ കുഴിഞ്ഞ്‌ ചുട്ടിക്കറങ്ങുന്നത്.

അവന്‍ നദിയില് കുളിക്കുന്ന നേരത്ത്‌ ചുഴിയില്‍ പെട്ട് മുങ്ങിപ്പോയി.
കുഴി, ഗർത്തം, ചുഴി, നീർച്ചുഴി
६. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : धातु का एक विशेष आकार का टुकड़ा जो प्रायः सैनिकों को अच्छा या वीरतापूर्ण काम करने पर पदक या तमगे के रूप में दिया जाता है।

उदाहरण : मेजर सतपाल सिंह को महावीर चक्र प्रदान किया गया।

An award for winning a championship or commemorating some other event.

decoration, laurel wreath, medal, medallion, palm, ribbon

ലോഹത്തിന്റെ ഒരു പ്രത്യേക രൂപത്തിലുള്ള കഷണം അത് ശ്രേഷ്ടാരായ സൈനീകര്ക്ക് അല്ലെങ്കില്‍ വീരതയോടെ ജോലിചെയ്ത സൈനീകര്ക്ക് പതക്കം അല്ലെങ്കില്‍ മെടലായി സമ്മാനിക്കുന്നു

മേജര്‍ സത്പാല്‍ സിംഗിന് മഹാവീരചക്രം സമ്മാനിക്കപ്പെട്ടു
ചക്രം, പതക്കം
७. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य

अर्थ : संख्या के विचार से बंदूक से गोली चलाने की क्रिया।

उदाहरण : पुलिस ने चार चक्र गोलियाँ चलाई।

पर्यायवाची : चक्कर

A charge of ammunition for a single shot.

one shot, round, unit of ammunition

എണ്‍നഥ്റ്റിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തില്‍ തോക്കില്‍ നിന്ന് നിരയൊഴിക്കുന്ന് ക്രിയ

പോലീസ് നാല്‍ റൌണ്‍ഡ് നിറയൊഴിച്ചു
റൌണ്‍ഡ്
८. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु
    संज्ञा / निर्जीव / स्थान

अर्थ : वह क्षेत्र जो ऐसी रेखा से घिरा हो जिसका प्रत्येक बिंदु उस क्षेत्र के मध्य बिंदु से समान अंतर पर हो।

उदाहरण : वह अभ्यास पुस्तिका पर वृत्त बना रहा है।

पर्यायवाची : गोला, वृत्त, हलक़ा, हलका, हल्क़ा, हल्का

Something approximating the shape of a circle.

The chairs were arranged in a circle.
circle

സ്ഥലത്തിന്റെ ചുറ്റും ഒരു രേഖ വരച്ചാല്‍ അതിലെ ഓരോ ബിന്ദുവില്‍ നിന്നും മധ്യ ബിന്ദുവിലേക്ക് ഒരേ ദൂരമാണ് ഉണ്ടാവുന്നത്.

അവന്‍ അഭ്യാസ പുസ്തകത്തിന്റെ മുകളില്‍ വട്ടം വരച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്നു.
വട്ടം, വൃത്തം
९. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य

अर्थ : एक अपने आप में पूर्ण कार्यान्वयन जिसमें कुछ विशिष्ट घटनाएँ किसी क्रम से होती हैं और फिर उतने ही समय में जिसकी पुनरावृत्ति होती है।

उदाहरण : यह चित्र तितली का जीवन चक्र दर्शा रहा है।

A single complete execution of a periodically repeated phenomenon.

A year constitutes a cycle of the seasons.
cycle, oscillation

ഒരു നിശ്ചിത സമയത്തില് തനിയെ ആവര്ത്തിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു വിശേഷപ്പെട്ട കാര്യം

ഈ ചിത്രത്തില്‍ ചിത്രശലഭത്തിന്റെ ജീവിത ചക്രം കാണിച്ചിരിക്കുന്നു
ചക്രം
१०. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य

अर्थ : चुपचाप एक जगह बैठकर गुप्त या अदृश्य रूप से की जाने वाली कार्रवाई।

उदाहरण : यह सारा चक्र आपका ही चलाया हुआ है।

पर्यायवाची : चक्कर

നിശബ്ദമായി ഒരിടത്തിരുന്നു കൊണ്ട് രഹസ്യമായി ചെയ്യുന്ന കാര്യങ്ങള്

ഈ കുതന്ത്രങ്ങളെല്ലാം നിങ്ങള്‍ ചെയ്തതാണ്
ഏടാകൂടം, കുതന്ത്രം, കുരുത്തക്കേട്, കൊള്ളരുതായ്മ, പൊല്ലാപ്പ്
११. संज्ञा / निर्जीव / स्थान
    संज्ञा / समूह
    संज्ञा / समूहवाचक संज्ञा

अर्थ : योग के अनुसार शरीर में के सात पद्म या विशिष्ट स्थान जो आधुनिक विज्ञान के अनुसार कुछ विशिष्ट जीवन-रक्षिणी गिल्टियों के आस-पास पड़ते हैं।

उदाहरण : मूलाधार, स्वाधिष्ठान, मणिपुर, अनाहत, विशुद्ध, आज्ञा और सहस्रार ये योग के चक्र हैं।

पर्यायवाची : पद्माकर चक्र

യോഗയില്‍ പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന ഏഴ് ചക്രങ്ങളുള്ള ആധുനിക ശാസ്ത്ര പ്രകാരം ശരീരത്തിലെ പ്രധാന ഗ്രന്ഥികളുടെ സമീപം ആകുന്നു

മൂലാധാരം, സ്വാധിഷ്ടാനം, മണിപൂരം, അനാഹതം, വിശുധം, ആജ്ഞാചക്രം, സഹസ്രപദ്മം എന്നിവയാണ്‍ യോഗയില്‍ പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന ചക്രങ്ങള്
ചക്രം, പദ്മം
१२. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : * एक प्रकार का गोलाकार यांत्रिक उपकरण है जिसके द्वारा पोत को चलाया जाता है।

उदाहरण : व्हील से जलयान के पतवार को नियंत्रित करते हैं।

पर्यायवाची : चक्का, चाक, व्हील

A circular helm to control the rudder of a vessel.

wheel
मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।