पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से आवर्त शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

आवर्त   संज्ञा, पुल्लिंग, तत्सम

व्युत्पत्ति : संस्कृतम् [ आ √वृत् (रहना) + घञ् ]

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य

अर्थ : घूमने की क्रिया।

उदाहरण : पृथ्वी की अपनी घुरी पर घूर्णन के कारण ही दिन-रात होते हैं।

पर्यायवाची : आवर्तन, आवर्त्त, आवर्त्तन, घूमना, घूर्णन

The act of rotating as if on an axis.

The rotation of the dancer kept time with the music.
rotary motion, rotation

കറങ്ങുന്ന പ്രക്രിയ.

ഭൂമിയുടെ കറക്കം കാരണം പകലും രാത്രിയും ഉണ്ടാകുന്നു.
കറക്കം, കറങ്ങല്‍, ചുററല്
२. संज्ञा / निर्जीव / घटना / प्राकृतिक घटना

अर्थ : जल के बहाव में वह स्थान जहाँ पानी की लहर एक केंद्र पर चक्कर खाती हुई घूमती है।

उदाहरण : वह नदी में नहाते समय भँवर में फँसकर डूब गया।

पर्यायवाची : अवरत, अवर्त, अवर्त्त, आवर्त्त, घुमरी, चक्र, जलरंड, जलरण्ड, जलावर्त, भँवर, भँवरी, भंवर, भंवरी, विवर्त

A powerful circular current of water (usually the result of conflicting tides).

maelstrom, vortex, whirlpool

ജലത്തിന്റെ ഒഴുക്കിന്റെ നടുക്ക്‌ വെള്ളത്തിന്റെ തിര വട്ടത്തില്‍ കുഴിഞ്ഞ്‌ ചുട്ടിക്കറങ്ങുന്നത്.

അവന്‍ നദിയില് കുളിക്കുന്ന നേരത്ത്‌ ചുഴിയില്‍ പെട്ട് മുങ്ങിപ്പോയി.
കുഴി, ഗർത്തം, ചുഴി, നീർച്ചുഴി
३. संज्ञा / निर्जीव / स्थान / भौतिक स्थान

अर्थ : वह लोक जिसमें हम प्राणी रहते हैं।

उदाहरण : संसार में जो भी पैदा हुआ है, उसे मरना है।

पर्यायवाची : अधिलोक, अमा, आलम, इहलोक, केश, जग, जगत, जमाना, जहाँ, जहां, जहान, ज़माना, जीव-लोक, जीवलोक, दीनदुनिया, दुखग्राम, दुनिया, दुनियाँ, नरलोक, नृलोक, पृथिवीलोक, पृथ्वी-लोक, पृथ्वीलोक, भव, भुवन, भू-लोक, भूलोक, मनुजलोक, मनुष्यलोक, मर्त्य, मर्त्य लोक, मर्त्य-लोक, मर्त्यलोक, मृत्यु-लोक, मृत्युलोक, लोक, वर्ल्ड, विश्व, संसार, संसृति, सृष्टि

സകല ചരാചരങ്ങളുടെയും നിവാസസ്ഥലം.

ഈ ലോകത്തു ജനിച്ചവനു്‌ മരണം നിശ്ചയം.
ഉലകം, ജഗതി, ജഗത്തു്‌, പ്രകൃതി, പ്രകൃതിശക്‌തി, പ്രപഞ്ചം, ഭുവനം, ഭൂതം, ഭൂതലം, ഭൂമി, വിശ്വം, വിഷ്ടപം
४. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु

अर्थ : ऐसा मेघ या बादल जिससे अधिक पानी बरसता है।

उदाहरण : इस वर्ष आवर्त का अभाव है।

पर्यायवाची : आवर्त्त

५. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : मेघों के चार प्रकार के राजाओं में से एक।

उदाहरण : आवर्त अत्यधिक वर्षा कराते हैं।

पर्यायवाची : आवर्त्त

A prince or king in India.

raja, rajah
६. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु

अर्थ : एक प्रकार का रत्न।

उदाहरण : ज्योतिषी ने उसे आवर्त्त जड़ी अँगूठी पहनने कहा है।

पर्यायवाची : अवरत, आवर्त्त, लाजबर्द

७. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / रासायनिक वस्तु

अर्थ : एक प्रकार का खनिज पदार्थ।

उदाहरण : सोनमक्खी का प्रयोग औषध के रूप में होता है।

पर्यायवाची : अवरत, अश्म, आपीत, आवर्त्त, चक्रनाम, तापीज, ताप्य, धातुमाक्षिक, महारस, माक्षिका धातु, सोनमक्खी, सोनामक्खी, सोनामाखी, स्वर्णमाक्षिक, स्वर्णोपधातु

A yellow copper ore (CuFeS2) made up of copper and iron sulfide.

chalcopyrite, copper pyrites

ഒരു ഖനിജ വസ്തു

മഹാരസം ഔഷധം ആകുന്നു
മഹാരസം
८. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / शारीरिक वस्तु
    संज्ञा / निर्जीव / स्थान
    संज्ञा / भाग

अर्थ : जंतुओं के शरीर के ऊपर का वह स्थान जहाँ के रोएँ या बाल एक केन्द्र पर विशेष प्रकार से घूमे हुए हों।

उदाहरण : भौंरियाँ शुभ और अशुभ का परिचायक होती हैं।

पर्यायवाची : अवरत, आवर्त्त, भँवरी, भंवरी, भौंरी, भ्रमरी

ജന്തുക്കളുടെ ശരീര്‍ത്തിലെ രോമങ്ങള്‍ അല്ലെങ്കില്‍ മുടി അവിടെ നിന്ന് അവ ചുറ്റുംവളര്‍ന്നു വരുന്നത്

ചുഴികള്‍ ശുഭാശുഭ സൂചനകള്‍ ആകുന്നു
ചുഴികള്‍
९. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : गाय, भैंस आदि के शरीर का स्पर्श होते ही उनके शरीर पर निर्माण होने वाला वृत्ताकार स्फुरण।

उदाहरण : बैल के शरीर पर कंकड़ लगते ही भौंरी तैयार हो गई।

पर्यायवाची : अवरत, आवर्त्त, भँवरी, भंवरी, भौंरी, भ्रमरी

A periodically recurring phenomenon that alternately increases and decreases some quantity.

pulsation
मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।