पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से संज्ञा शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

संज्ञा   संज्ञा

१. संज्ञा
    संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुणधर्म

अर्थ : व्याकरण में वह विकारी शब्द जो किसी वास्तविक या कल्पित वस्तु का बोधक होता है।

उदाहरण : वह संज्ञा के बारे में अध्ययन कर रहा है।

पर्यायवाची : नाम वाले शब्द

ഏതെങ്കിലും വാസ്തവികമായ അല്ലെങ്കില്‍ കല്പിത വസ്തുവിന്റെ ബോധം ജനിപ്പിക്കുന്ന വ്യാകരണത്തിലെ ഒരു വികാരി ശബ്ദം.

അവന്‍ നാമപദങ്ങളെക്കുറിച്ച് പഠിച്ച് വരുന്നു
നാമപദം
२. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुणधर्म

अर्थ : वह शब्द जिससे किसी वस्तु, व्यक्ति आदि का बोध हो या वह पुकारा जाए।

उदाहरण : हमारे प्राचार्य जी का नाम श्री पुष्पक भट्टाचार्य है।

पर्यायवाची : आह्वय, इस्म, जोग, नाम, योग

A language unit by which a person or thing is known.

His name really is George Washington.
Those are two names for the same thing.
name

ഏതെങ്കിലും വസ്‌തു, വ്യക്തി മുതലായവയെ സംബോധിപ്പിക്കുന്ന അല്ലെങ്കില്‍ വിളിക്കുന്ന ശബ്ദം.

ഞങ്ങളുടെ ഗുരുവിന്റെ പേര് ശ്രീ പുഷ്പക് ഭട്ടാചാര്യ എന്നാണ്.
നാമം, നാമധേയം, പേര്, സംജ്ഞ
३. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / ज्ञान

अर्थ : बोध करने की वृत्ति या शक्ति जिसके द्वारा जीवों को अपनी आवश्यकताओं और स्थितियों के अनुसार अनेक प्रकार की अनुभूतियाँ होती हैं।

उदाहरण : चेतना ही जीवन का लक्षण है।
मृतक का शरीर संज्ञा शून्य होता है।

पर्यायवाची : अंगानुभूति, चेतन शक्ति, चेतन-शक्ति, चेतना, चैतन्य, ज्ञान, सुध, सुधि, होश

An alert cognitive state in which you are aware of yourself and your situation.

He lost consciousness.
consciousness

ജ്ഞാനം ഉണ്ടാകുന്ന അവസ്ഥ.

ബോധം ജീവന്റെ ലക്ഷണമാണ്.
ചൈതന്യം, ബോധം
४. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / मनोवैज्ञानिक लक्षण

अर्थ : सोचने समझने और निश्चय करने की वृत्ति या मानसिक शक्ति।

उदाहरण : औरों की बुद्धि से राजा बनने की अपेक्षा अपनी बुद्धि से फ़कीर बनना ज़्यादा अच्छा है।

पर्यायवाची : अकल, अक़ल, अक़्ल, अक्ल, अभिबुद्धि, आत्मसमुद्भवा, आत्मोद्भवा, इड़ा, जहन, ज़हन, ज़िहन, ज़ेहन, जिहन, जेहन, दिमाग, दिमाग़, धी, धी शक्ति, प्रज्ञा, प्रतिभान, प्राज्ञता, प्राज्ञत्व, बुद्धि, बूझ, मति, मनीषा, मनीषिका, मस्तिष्क, मेधा, विवेक, समझ

Knowledge and intellectual ability.

He reads to improve his mind.
He has a keen intellect.
intellect, mind

ചിന്തിക്കാനും മനസിലാക്കാനും സ്ഥിരീകരിക്കാനും ഉള്ള മാനസികനിലപാട്‌ അഥവാ മനസിന്റെ ശക്‌തി.

മറ്റൊരാളുടെ ബുദ്ധി ഉപയോഗിച്ച്‌ രാജാവ്‌ ആകാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നതിലും വളരെ നല്ലത്‌ സ്വന്തം ബുദ്ധി ഉപയോഗിച്ച്‌ ഭിക്ഷക്കാരന്‍ ആകുന്നതാണ്.
അന്തർജ്ഞാനം, അന്തർബോധം, അറിവ്, അവബോധം, ഉള്ക്കാഴ്ച, ഗ്രഹണശക്‌തി, ചിത്ത്, ചേതന, ജ്ഞപ്‌തി, ജ്ഞാനം, തലച്ചോറ്‌, ധാരണശ്ക്‌തി, ധിഷണ, ധീ, പാടവം, പ്രജ്ഞ, പ്രജ്ഞാനം, പ്രതിപത്ത്‌, പ്രതിഭ, പ്രബോധം, പ്രേക്ഷ, ബുദ്ധി, ബുദ്ധിശക്‌തി, ബോധം, മതി, മതിഗുണം, മനനം, മനീഷ, മനോധർമ്മം, മഹി, മൂള, മേധ, വകതിരിവ്, വിവേകം, ശേമുഷി, സംവിത്ത്‌
५. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / मनोवैज्ञानिक लक्षण

अर्थ : चेतन अवस्था में इंद्रियों आदि के द्वारा जीवों को होने वाली बाहरी वस्तुओं और विषयों की पूर्ण जानकारी या बोध।

उदाहरण : हर एक की बोध क्षमता अलग-अलग होती है।

पर्यायवाची : अवगति, अवगम, अवबोध, अवभास, ज्ञान, बोध, बोधि, भान, संज्ञान

Clear or deep perception of a situation.

insight, penetration

വിവേകം കൊണ്ട് വസ്തു, കാര്യം എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള അറിവ്.

കന്യാകുമാരിയില്‍ ധ്യാനത്തിലിരിക്കുമ്പോള്‍ സ്വാമി വിവേകാനന്ദനു ജ്ഞാനം കൈവന്നു.
ജ്ഞാനം, ദിവ്യജ്ഞാനം
६. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / बोध

अर्थ : ऐसा मानसिक व्यापार जिसकी बाहरी प्रतिक्रिया तो नहीं होती फिर भी जिससे सुख-दुख का अनुभव होता है।

उदाहरण : बेसुध शरीर अनुभूति से शून्य होता है।

पर्यायवाची : अनुभव, अनुभूति, अहसास, एहसास, संवेदना

An unelaborated elementary awareness of stimulation.

A sensation of touch.
aesthesis, esthesis, sensation, sense datum, sense experience, sense impression

പുറമേക്കു പ്രതികരിക്കാത്ത മാനസിക പ്രവൃത്തി എങ്കിലും, അതുകൊണ്ട് സുഖ ദുഃഖങ്ങള്‍ അനുഭവിക്കുക.

പലപ്പോഴും ഭാവിയില്‍ സംഭവിക്കുവാന്‍ പോകുന്ന സംഭവങ്ങളുടെ അനുഭവം ഉണ്ടാകുന്നു.
അനുഭവം, അവബോധം, ബോധം, വിചാരം
७. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : सूर्य की एक पत्नी।

उदाहरण : एक कथा के अनुसार वैवस्वत मनु और यम संज्ञा के पुत्र थे।

पर्यायवाची : अरुणप्रिया, त्वाष्ट्री, शरायु

An imaginary being of myth or fable.

mythical being

സൂര്യന്റെ ഒരു പത്നി

വൈവസ്ത മനുവും യമനും സംജ്ഞയുടെ പുത്രന്മാര്‍ ആകുന്നു
ത്വാഷ്ടിഅരുണപ്രിയ, ശരായു, സംജ്ഞ
मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।