पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से मूल शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

मूल   विशेषण

१. विशेषण / संबंधसूचक

अर्थ : किसी वस्तु के मूल या तत्व से संबंध रखने वाला।

उदाहरण : सत्य, अहिंसा और प्रेम ये संस्कृति की आधारभूत संरचनाएँ हैं।

पर्यायवाची : आधारभूत, बुनियादी, मूलगत, मूलभूत, मौलिक

Being or involving basic facts or principles.

The fundamental laws of the universe.
A fundamental incompatibility between them.
These rudimentary truths.
Underlying principles.
fundamental, rudimentary, underlying

ഏതെങ്കിലും വസ്തുവിന്റെ മൂലം അല്ലെങ്കില്‍ തത്ത്വവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടത്

സത്യം, അഹിംസ, പ്രേമം എന്നിവ സംസ്കാരത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനപരമായ നിര്മ്മിതികള് ആകുന്നു
അടിസ്ഥാന പരമായ, മൌലികമായ
२. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जो आवश्यक हो।

उदाहरण : हमारा शरीर पाँच मुख्य तत्वों से बना है।

पर्यायवाची : प्रधान, प्रमुख, मुख्य

Serving as an essential component.

A cardinal rule.
The central cause of the problem.
An example that was fundamental to the argument.
Computers are fundamental to modern industrial structure.
cardinal, central, fundamental, key, primal

ആവശ്യമായിട്ടുള്ളത്

നമ്മുടെ ശരീരം അഞ്ച് പ്രമുഖ തത്വങ്ങളാല് നിര്മ്മിച്ചിരിക്കുന്നു
പ്രധാന, പ്രമുഖ
३. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जो वहीं उत्पन्न या पैदा हुआ हो जहाँ पाया जाता हो।

उदाहरण : शुतुरमुर्ग आस्ट्रेलिया का स्थानिक पक्षी है।

पर्यायवाची : देशज, स्थानिक

ഉണ്ടായ അവിടെ അല്ലെങ്കില്‍ ജനിച്ച സ്ഥലത്ത് കാണപ്പെടുന്ന.

ഒട്ടകപ്പക്ഷി ആസ്ട്രേലിയയുടെ ദേശീയ പക്ഷിയാണ്.
ദേശീയ
४. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जो किसी के अनुवाद, नकल या आधार पर न होकर अपनी उद्भावना से निकला हो।

उदाहरण : यह मेरी मौलिक रचना है।

पर्यायवाची : अननुकृत, आत्मकृत, मौलिक, स्वकृत, स्वरचित

Not derived or copied or translated from something else.

The play is original; not an adaptation.
He kept the original copy and gave her only a xerox.
The translation misses much of the subtlety of the original French.
original

ഏതിന്റെയെങ്കിലും തര്ജ്ജമ ചെയ്യാത്ത അല്ലെങ്കില്‍ അടിസ്ഥാനത്തില്‍ അല്ലാത്ത പിന്നയോ സ്വന്തം ഭാവനയില്‍ നിന്ന് പുറപ്പെടുന്ന.

ഇത് ഞാന്‍ സ്വന്തമായി രചിച്ച കൃതിയാണ്.
സ്വന്തമായി എഴുതിയ, സ്വന്തമായി രചിച്ച

किसी के अनुकरण पर बनाया गया।

यह एक अनुकृत रचना है।
अनुकृत, अनुसरित, अनुसृत, अमौलिक
५. विशेषण / विवरणात्मक / अवस्थासूचक
    विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जो किसी की नकल, अनुकृति या प्रतिलिपि न हो।

उदाहरण : फ्रांस के म्यूज़ियम में रखा मोनालिसा का चित्र असली नहीं है।

पर्यायवाची : अननुकृत, असली, मौलिक

മൌലികമായ

ഫ്രാൻസിലെ മ്യൂസിയത്തിൽ വച്ചിരിക്കുന്ന മോണോലിസയുടെ ചിത്രം അസ്സൽ ചിത്രമല്ല
മൌലികമായ

किसी के अनुकरण पर बनाया गया।

यह एक अनुकृत रचना है।
अनुकृत, अनुसरित, अनुसृत, अमौलिक

मूल   संज्ञा

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुणधर्म

अर्थ : वह जिसके प्रभाव से या फलस्वरूप कोई काम हो।

उदाहरण : इस झगड़े का कारण क्या है।
धुएँ का निमित्त आग है।
आप इसी बहाने हमारे घर तो आए।

पर्यायवाची : अपदेश, अर्थ, इल्लत, कारक, कारण, जड़, जरिआ, जरिया, जरीआ, जरीया, ज़रिआ, ज़रिया, ज़रीआ, ज़रीया, निमित्त, बहाना, बाइस, भव, युक्ति, वजह, सबब, हेतु

Anything that contributes causally to a result.

A number of factors determined the outcome.
factor

ഇതിന്റെ ഫലം കൊണ്ട് എന്തെങ്കിലും നടക്കുക.

ഈ വഴക്കിന് കാരണം എന്താണ്.
കാരണം, ഹേതു
२. संज्ञा / भाग

अर्थ : किसी कार्य का आरंभिक भाग।

उदाहरण : हमें इस मामले की जड़ का पता लगाना होगा।

पर्यायवाची : असल, असलियत, जड़, तह, नींव, नीव, नीवँ, बुनियाद

The fundamental assumptions from which something is begun or developed or calculated or explained.

The whole argument rested on a basis of conjecture.
base, basis, cornerstone, foundation, fundament, groundwork

ഏതെങ്കിലും വസ്തു അല്ലെങ്കില്‍ കാര്യത്തിന്റെ ആരംഭ ഭാഗം.

നമുക്ക്‌ ഈ പ്രശ്നത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനം അറിയേണ്ടതാണ്
അടിസ്ഥാനം, തുടക്കം, മൂലതത്ത്വം
३. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : वह असल धन जो किसी के पास हो या लाभ आदि के लिए व्यापार में लगाया जाए।

उदाहरण : हजार रुपये मूलधन से हम लाखों कमा सकते हैं।
इस व्यापार में लगा उसका सारा धन डूब गया।

पर्यायवाची : असल, जमा, धन, पूँजी, पूंजी, मूलधन

Assets available for use in the production of further assets.

capital, working capital

ആരുടെയെങ്കിലും അരികില് അല്ലെങ്കില്‍ ലാഭം മുതലായവയ്ക്ക് വേണ്ടി വ്യാപാരത്തില്‍ ചേർത്തിട്ടുള്ള അടിസ്ഥാന സമ്പത്ത്.

ആയിരം രൂപ മൂലധനത്തില്‍ നിന്ന് ഞങ്ങള്‍ ലക്ഷങ്ങള്‍ സമ്പാദിച്ചുഈ വ്യാപാരത്തില്‍ ചേർത്തിട്ടുള്ള അവന്റെ മുഴുവന്‍ പണവും നശിച്ചു പോയി.
അസ്സല്മുതല്‍, ആസ്‌തി, കൈമുതല്‍, നീക്കിയിരുപ്പ്, നീവി, പരിപണം, പൂർവ്വധനം, മുടക്കുമുതല്‍, മൂലധനം, മൂല്യം
४. संज्ञा / भाग

अर्थ : किसी कार्य, घटना, व्यापार आदि का पहले वाला अंश या भाग।

उदाहरण : आरंभ ठीक हो तो अंत भी ठीक ही होता है।

पर्यायवाची : अव्वल, आदि, आरंभ, आरम्भ, प्रारंभ, प्रारम्भ, शुरुआत, श्रीगेणश

An event that is a beginning. A first part or stage of subsequent events.

inception, origin, origination

എന്തെങ്കിലും കാര്യം, സമ്പ്രദായം, പ്രവൃത്തി മുതലായവയുടെ ആദ്യത്തെ അംശം അല്ലെങ്കില്‍ ഭാഗം.

ആരംഭം ശരിയായാല്‍ തന്നെ അവസാനവും ശരിയാകും.
ആരംഭം, തുടക്കം

किसी घटना आदि का निष्पादनीय या अंतिम भाग।

इस पुस्तक का अंत पढ़ने के बाद ही आप किसी निष्कर्ष पर पहुँचेंगे।
अंत, अन्त, उपसंहार
५. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : वनस्पतियों आदि का जमीन के अंदर रहने वाला वह भाग जिसके द्वारा उन्हें जल और आहार मिलता है।

उदाहरण : आयुर्वेद में बहुत प्रकार की जड़ों का प्रयोग होता है।

पर्यायवाची : चरण, जड़, पौ, सोर

(botany) the usually underground organ that lacks buds or leaves or nodes. Absorbs water and mineral salts. Usually it anchors the plant to the ground.

root

ആഹാരവും വെള്ളവും കിട്ടുന്ന ചെടികളുടെ മണ്ണിനടിയിലുള്ള ഭാഗം.

ആയുര്വേദത്തില് പല തരത്തിലുള്ള വേരുകള് ഉപയോഗിക്കുന്നു.
വേരു്
६. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति
    संज्ञा / भाग

अर्थ : मकान आदि बनाने के समय उसका वह मूल भाग जो दीवारों की दृढ़ता के लिए ज़मीन खोदकर और उसमें से दीवारों की जोड़ाई आरंभ करके बनाया जाता है।

उदाहरण : नींव के मज़बूत रहने पर ही बहुमंज़िली इमारत बनाई जा सकती है।

पर्यायवाची : आधार, आलंबन, आलम्बन, आसार, चय, नींव, नीव, नीवँ, बिना, बुनियाद

Lowest support of a structure.

It was built on a base of solid rock.
He stood at the foot of the tower.
base, foot, foundation, fundament, groundwork, substructure, understructure

കെട്ടിടങ്ങള്‍ മുതലായവ നിര്മ്മിക്കുന്ന സമയത്ത് അതിന്റെ മൂല ഭാഗത്ത് ഭിത്തി എന്നിവ ബലപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഭൂമി കുഴിച്ച് അതില്‍ ഭിത്തികള് കൂട്ടിച്ചേര്ത്ത് നിര്മ്മിക്കുന്നു

അടിസ്ഥാനം ബലമായിരുന്നാല്‍ മാത്രമേ ബഹുനില മാളികകള് നിര്മ്മിക്കുവാന്‍ കഴിയു
അടിത്തറ, അടിസ്ഥാനം, അസ്ഥിവാരം
७. संज्ञा / समूह

अर्थ : सत्ताईस नक्षत्रों में से उन्नीसवाँ नक्षत्र।

उदाहरण : बच्चे के जन्म के समय चन्द्रमा का मूल नक्षत्र में होना अच्छा नहीं मानते।

पर्यायवाची : अस्रप, आस्रप, नैऋत, नैरृत, मला, मूल नक्षत्र, मूलनक्षत्र

ഇരുപത്തിയേഴ് നക്ഷത്രങ്ങളിൽ പത്തൊന്പതാമത്തെ നക്ഷത്രം

കുട്ടികള്‍ ജനിക്കുന്ന നേരത്ത് മൂലം നക്ഷത്രം വരാന്‍ പാടില്ല
മൂലംനക്ഷത്രം
८. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : वह काल जब चंद्रमा मूल नक्षत्र में होता है।

उदाहरण : मूल नक्षत्र में उत्पन्न हुए बच्चे और माँ-बाप की रक्षा के लिए कुछ धार्मिक अनुष्ठान किए जाते हैं।

पर्यायवाची : अस्रप, आस्रप, मूल नक्षत्र, मूलनक्षत्र

ചന്ദ്രന് മൂലം നക്ഷത്രത്തിലൂടെ സഞ്ചരിക്കുന്ന സമയം

മൂലം നക്ഷത്രത്തില് ജനിച്ച കുഞ്ഞിനും മാതാപിതാക്കള്ക്കും രക്ഷയ്ക്ക് ആയി ചില ചടങ്ങുകള് അനുഷ്ഠിക്കാറുണ്ട്
മൂലം നക്ഷത്രം
९. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / बोध

अर्थ : वह जिसके ऊपर किसी का सारा ढाँचा या अस्तित्व आश्रित हो। मूलभूत सिद्धान्त, प्रथा आदि।

उदाहरण : पृथ्वी सम्पूर्ण मानव जाति की आधार-स्तम्भ है।
विज्ञान ने अंधविश्वास की जड़ को काटना शुरू किया है।

पर्यायवाची : आधार-स्तंभ, आधार-स्तम्भ, जड़, दीवार, मूलभूत सिद्धांत, मूलभूत सिद्धान्त, स्तंभ, स्तम्भ

A fundamental principle or practice.

Science eroded the pillars of superstition.
pillar
मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।