पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से समय शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

समय   संज्ञा, पुल्लिंग, तत्सम

व्युत्पत्ति : संस्कृतम् [ सम् √इ "जाना, बहना" + अच् ]

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय

अर्थ : मिनटों, घंटों, वर्षों आदि में नापी जाने वाली दूरी या गति जिससे भूत, वर्तमान आदि का बोध होता है।

उदाहरण : समय किसी का इंतजार नहीं करता।
आप किस ज़माने की बात कर रहे हैं।
वक़्त कैसे बीतता है, कुछ पता ही नहीं चलता।
वह कुछ देर के लिए यहाँ भी आया था।

पर्यायवाची : अनेहा, अमल, अमस, अर्सा, अवकाश, अवसर, आहर, काल, जमाना, ज़माना, दिन, देर, दौर, दौरान, बेला, वक़्त, वक्त, वेला, व्यक्तभुज, श्राम, समा, समाँ, समां

An amount of time.

A time period of 30 years.
Hastened the period of time of his recovery.
Picasso's blue period.
period, period of time, time period

ഭൂതം, ഭാവി, വര്ത്തമാനം മുതലായവ അറിയുവാന്‍ കഴിയുന്ന മിനിറ്റ്, മണിക്കൂര്‍, വര്ഷം മുതലായവ കൊണ്ട് അളക്കുന്ന ദൂരം അല്ലെങ്കില്‍ ഗതി.

സമയം ആര്ക്കുവേണ്ടിയും കാത്തു നില്ക്കുന്നില്ല.
കാലം, നേരം, സമയം
२. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : वह समय जिसके बीच कोई विशेष बात हो।

उदाहरण : कॉलेज के दिनों में हम बहुत मस्ती करते थे।

पर्यायवाची : दिन

An indefinite period (usually marked by specific attributes or activities).

The time of year for planting.
He was a great actor in his time.
time

ഒരു പ്രത്യേക കാര്യം നടക്കുന്നതിനായി നിശ്ചയിച്ച് വയ്ക്കുന്ന സമയം

കോളേജിൽ ഞങ്ങളുടെ കോളേജ് ദിനം ആഘോഷപൂർണ്ണമായിരുന്നു
ദിനം, സമയം
३. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : * साधन के रूप में समझी जाने वाली वह समयावधि जो किसी के नियंत्रण में हो।

उदाहरण : मेरे पास खाना खाने का समय नहीं है।
मेरा ज्यादा समय तो आपके इस काम में चला गया।

पर्यायवाची : वक़्त, वक्त

A period of time considered as a resource under your control and sufficient to accomplish something.

Take time to smell the roses.
I didn't have time to finish.
It took more than half my time.
He waited for a long time.
time

മാധ്യമമായി കാണുന്ന ഒരു സമയ പരിധി അത് മറ്റൊരാളുടെ നിയന്ത്രണത്തില്‍ ആകുന്നു

എനിക്ക് ഭക്ഷണം കഴിക്കുവാനുളള സമയം പോലും ഇല്ല എന്റെ ഒരുപാട് സമയം താങ്കളുടെ ഈ ജോലിക്കായി ചിലവായി
നേരം, സമയം
४. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : * इतिहास में लगभग निश्चित समयावधि।

उदाहरण : अकबर के समय में जनता सुखी थी।

पर्यायवाची : काल

५. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : * एक अनिश्चित काल।

उदाहरण : वह अपने समय का महान कलाकार था।

पर्यायवाची : वक़्त, वक्त

An indefinite period (usually marked by specific attributes or activities).

The time of year for planting.
He was a great actor in his time.
time
६. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : ऐसा समय या परिस्थिति जिसमें कोई कार्य या उद्देश्य सहजता से, जल्दी या सुविधा से हो सके।

उदाहरण : इस काम को करने का अवसर आ गया है।

पर्यायवाची : अवसर, औसर, काल, घड़ी, चांस, चान्स, जोग, दाव, दावँ, नौबत, बेला, मुहूर्त, मौक़ा, मौका, योग, वक़्त, वक्त, वेला, समा, समाँ, समां

A suitable moment.

It is time to go.
time

എന്തെങ്കിലും കാര്യം അല്ലെങ്കില് ഉദ്ദേശ്യം അനായാസമായി, വേഗം അല്ലെങ്കില്‍ എല്ലാ സൌകര്യങ്ങളോടും കൂടി ചെയ്യുന്ന സമയം.

ഈ പണി ചെയ്യാനുള്ള സന്ദര്ഭം വന്നു കഴിഞ്ഞു.
അവസരം, സന്ദര്ഭം, സമയം
७. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय

अर्थ : वह समय जो किसी को विशेष अवस्था में कोई कार्य करने या अपना दायित्व पूरा करने के लिए मिले।

उदाहरण : ऋण जमा करने के लिए आपको चार दिन की मोहलत दी जाती है।

पर्यायवाची : अवधि, मुद्दत, मोहलत, वक़्त, वक्त

ഏതെങ്കിലും പ്രത്യേക അവസ്ഥയില്‍ എന്തെങ്കിലും കാര്യം ചെയ്യുന്ന അല്ലെങ്കില്‍ തന്റെ കര്ത്തവ്യങ്ങള്‍ നിറവേറ്റുന്നതിനു വേണ്ടി കിട്ടുന്ന സമയം.

കടബാധ്യത കുറയ്ക്കുന്നതിനു വേണ്ടി താങ്കള്ക്കു ഞാന്‍ നാലു ദിവസത്തെ കാലാവധി തരുന്നു.
കാലാവധി, സമയം
८. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त

अर्थ : अनुभव का सातत्य जिसमें घटनाएँ भविष्य से वर्तमान में होकर भूत में जाती हैं।

उदाहरण : हर एक के जीवन में अलग तरह के समय आते हैं।

पर्यायवाची : टाइम

The continuum of experience in which events pass from the future through the present to the past.

He waited for along time.
It took some time before he got an answer.
Time flies like an arrow.
time

അനുഭവങ്ങളുടെ നൈരന്തര്യം അത് ഭാവി, ഭൂതം വര്ത്തമാനം എന്നിവയുടെ സീമകള്‍ ലംഘിക്കുന്നു

ഓരോരുത്തരുടേയും ജീവിതത്തില്‍ പല-പല സമയങ്ങൾ കടന്ന് പോകുന്നു
കാലം, സമയം
९. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : खाना खाने का एक निश्चित समय।

उदाहरण : आज भी हमारे देश में गरीबों को दोनों जून खाना नसीब नहीं होता।

पर्यायवाची : जून, वक़्त, वक्त

ഭക്ഷണം കഴിക്കാനുള്ള ഒരു നിശ്ചിത സമയം

ഇന്നും നമ്മുടെ നാട്ടിലെ പാവപ്പെട്ടവര്ക്ക് രണ്ടു നേരം ഭക്ഷിക്കാനുള്ള ഭാഗ്യം കിട്ടിയിട്ടില്ല
നേരം
१०. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : * वह समय जिसके दौरान किसी का जीवन बना रहता है।

उदाहरण : राजा का अंतिम समय बहुत कष्टप्रद रहा।

The time during which someone's life continues.

The monarch's last days.
In his final years.
days, years

ജീവിതത്തിലെ ഒരു പ്രത്യേക കാലഘട്ടം

രാജാവിന്റെ അവസാന കാലം വളരെ കഷ്ടകരമായിരുന്നു
കാലം, ജീവിതം, സമയം
११. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / ज्ञान

अर्थ : * किसी ख़ास अवसर पर किसी व्यक्ति का अनुभव।

उदाहरण : उन्होंने एक साथ अच्छा समय बिताया।
पिछले समय के आधार पर मैं कह सकता हूँ कि दुनिया स्वार्थी है।

पर्यायवाची : वक़्त, वक्त

A person's experience on a particular occasion.

He had a time holding back the tears.
They had a good time together.
time
१२. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुणधर्म

अर्थ : * चौथा समन्वयी या निर्देशांक जो किसी भौतिक घटना को विशेषित करने के लिए आवश्यक होता है।

उदाहरण : चतुर्थ आयाम के बिना यह विवरण अधूरा है।

पर्यायवाची : चतुर्थ आयाम

The fourth coordinate that is required (along with three spatial dimensions) to specify a physical event.

fourth dimension, time
मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।