पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से काल शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

काल   संज्ञा, पुल्लिंग, तत्सम

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय

अर्थ : मिनटों, घंटों, वर्षों आदि में नापी जाने वाली दूरी या गति जिससे भूत, वर्तमान आदि का बोध होता है।

उदाहरण : समय किसी का इंतजार नहीं करता।
आप किस ज़माने की बात कर रहे हैं।
वक़्त कैसे बीतता है, कुछ पता ही नहीं चलता।
वह कुछ देर के लिए यहाँ भी आया था।

पर्यायवाची : अनेहा, अमल, अमस, अर्सा, अवकाश, अवसर, आहर, जमाना, ज़माना, दिन, देर, दौर, दौरान, बेला, वक़्त, वक्त, वेला, व्यक्तभुज, श्राम, समय, समा, समाँ, समां

An amount of time.

A time period of 30 years.
Hastened the period of time of his recovery.
Picasso's blue period.
period, period of time, time period

ഭൂതം, ഭാവി, വര്ത്തമാനം മുതലായവ അറിയുവാന്‍ കഴിയുന്ന മിനിറ്റ്, മണിക്കൂര്‍, വര്ഷം മുതലായവ കൊണ്ട് അളക്കുന്ന ദൂരം അല്ലെങ്കില്‍ ഗതി.

സമയം ആര്ക്കുവേണ്ടിയും കാത്തു നില്ക്കുന്നില്ല.
കാലം, നേരം, സമയം
२. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / ऐतिहासिक युग

अर्थ : इतिहास का कोई ऐसा बड़ा कालमान जिसमें एक ही प्रकार के कार्य, घटनाओं आदि की प्रमुखता हो।

उदाहरण : भक्ति युग हिंदी साहित्य में स्वर्ण युग के नाम से जाना जाता है।

पर्यायवाची : जुग, दौर, युग

An era of history having some distinctive feature.

We live in a litigious age.
age, historic period

ഒരേ വിധത്തിലുള്ള കാര്യം, സംഭവം മുതലായവക്ക് പ്രാധാന്യം കൊടുത്തിരിക്കുന്നത്.

ഭക്തി കാലത്തെ ഹിന്ദി സാഹിത്യത്തിലെ സ്വര്ണ്ണയുഗമെന്നു പറയുന്നു.
കാലം, യുഗം
३. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : * इतिहास में लगभग निश्चित समयावधि।

उदाहरण : अकबर के समय में जनता सुखी थी।

पर्यायवाची : समय

४. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय

अर्थ : अंतिम साँस लेने या मरने का समय।

उदाहरण : उसका मृत्यु काल सन्निकट है।

पर्यायवाची : अंत काल, अंतकाल, अंतवेला, अंतसमय, अंतिम समय, अन्त काल, अन्तकाल, अन्तवेला, अन्तसमय, अन्तिम समय, अलप, आई, परांतकाल, परान्तकाल, मरणकाल, मरणघड़ी, मृत्यु काल, मृत्युकाल, मौत

അവസാന ശ്വാസം എടുക്കുന്ന സമയം.

അവന്റെ മരണം പെട്ടെന്നായിരുന്നു.
അന്ത്യശ്വാസം, കാലഗതി, ചരമം, ചാവ്, ദേഹാന്തം, പരലോകപ്രാപ്തി, പരേതി, മരണം, മൃത്യു
५. संज्ञा / अवस्था / भौतिक अवस्था
    संज्ञा / निर्जीव / घटना / प्राकृतिक घटना

अर्थ : शरीर से प्राण निकल जाने के बाद की अवस्था।

उदाहरण : जन्म लेने वाले की मृत्यु निश्चित है।

पर्यायवाची : अंत, अंतिमयात्रा, अंतिमसफर, अत्यय, अनुगति, अन्त, अन्तिमयात्रा, अन्तिमसफर, अवसान, अश्मंत, अश्मन्त, इंतक़ाल, इंतकाल, इंतिक़ाल, इंतिकाल, इन्तक़ाल, इन्तकाल, इन्तिक़ाल, इन्तिकाल, काल-धर्म, कालधर्म, ख़ातमा, ख़ात्मा, खातमा, खात्मा, चिरनिद्रा, दिष्टांत, दिष्टान्त, दीर्घनिद्रा, देहांत, देहान्त, देहावसा, देहावसान, निधन, निपात, पंचता, परलोक गमन, प्राणांत, प्राणान्त, फना, फ़ना, फौत, मरण, महानिद्रा, महापथगमन, महाप्रस्थान, महायात्रा, मृत्यु, मोक्ष, मौत, वफ़ात, वफात, शरीरांत, शरीरान्त, शिवसायुज्य, स्वर्गवास

The event of dying or departure from life.

Her death came as a terrible shock.
Upon your decease the capital will pass to your grandchildren.
death, decease, expiry
६. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : हिंदू धर्म के अनुसार मृत्यु के अधिष्ठाता देवता।

उदाहरण : सती सावित्री ने यमराज से सौभाग्यवती होने का आशीर्वाद प्राप्त कर अपने मृत पति को जीवित करा लिया।

पर्यायवाची : अर्कज, अर्कतनय, काल देवता, जमराज, दंडधर, दंडधार, दण्डधर, दण्डधार, धरम, धरमराज, धर्म, धर्मराज, पितरपति, पितृदैवत, पितृनाथ, पितृराज, पृथिवीपति, प्रेतनाथ, प्रेतनाह, प्रेतपति, महासत्य, मृत्यु देवता, यम, यम देव, यम देवता, यमराज, वैवस्वत, शीर्णपाद

Hindu god of death and lord of the underworld.

yama

ഹിന്ദു മതമനുസരിച്ച് മരണത്തിന്റെ അധിഷ്ഠാവായ ദേവന്

സതി സാവിത്രി യമരാജാവിനോട് സുമംഗലിയായിരിക്കുവാനുള്ള വരം വാങ്ങി തന്റെ മരിച്ചു പോയ ഭര്ത്താവിനെ ജീവിപ്പിച്ചു
കാലന്‍, ധര്മ്മരാജന്‍, യമന്, യമരാജന്‍
७. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : ऐसा समय या परिस्थिति जिसमें कोई कार्य या उद्देश्य सहजता से, जल्दी या सुविधा से हो सके।

उदाहरण : इस काम को करने का अवसर आ गया है।

पर्यायवाची : अवसर, औसर, घड़ी, चांस, चान्स, जोग, दाव, दावँ, नौबत, बेला, मुहूर्त, मौक़ा, मौका, योग, वक़्त, वक्त, वेला, समय, समा, समाँ, समां

A suitable moment.

It is time to go.
time

എന്തെങ്കിലും കാര്യം അല്ലെങ്കില് ഉദ്ദേശ്യം അനായാസമായി, വേഗം അല്ലെങ്കില്‍ എല്ലാ സൌകര്യങ്ങളോടും കൂടി ചെയ്യുന്ന സമയം.

ഈ പണി ചെയ്യാനുള്ള സന്ദര്ഭം വന്നു കഴിഞ്ഞു.
അവസരം, സന്ദര്ഭം, സമയം
८. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : संस्कृति के इतिहास में वह काल मान जो समय और अवस्था आदि की दृष्टि से अपना एक परिभाष्य या महत्वपूर्ण स्थान रखता हो।

उदाहरण : मैं आपको एक भारतेंदु युग की रचना सुनाता हूँ।

पर्यायवाची : युग

A period marked by distinctive character or reckoned from a fixed point or event.

epoch, era

നിലനില്പിന്റെയും സ്വാധീനത്തിന്റെയും ഒരു കാലഘട്ടം

ഞാന് താങ്കളെ ഭാരതേന്ദു യുഗത്തിലെ ഒരു സൃഷ്ടി കേള്പ്പിക്കാം
കാലം, കാലഘട്ടം, ദശ, യുഗം
९. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुणधर्म
    संज्ञा / विषय ज्ञान / भाषा

अर्थ : (व्याकरण में) क्रिया का वह रूप जिससे उसके होने या किए जाने के समय का ज्ञान होता है।

उदाहरण : मुख्य रूप से काल के तीन भेद होते हैं।

A grammatical category of verbs used to express distinctions of time.

tense
मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।