पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से आर शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

आर   संज्ञा

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / मनोवैज्ञानिक लक्षण

अर्थ : वह मनोवृत्ति जो किसी को बहुत बुरा समझकर सदा उससे दूर रहने की प्रेरणा देती है।

उदाहरण : जहाँ घृणा होती है वहाँ दया का अभाव होता हैं।
उसने मुझे हक़ारत भरी नज़र से देखा।

पर्यायवाची : अभिक्रोश, अरुचि, गुरेज, गुरेज़, घिन, घृणा, जुगुप्सा, नफरत, नफ़रत, वितृष्णा, हक़ारत, हकारत, हिक़ारत, हिकारत

The emotion of intense dislike. A feeling of dislike so strong that it demands action.

hate, hatred

ആരോടെങ്കിലും വെറുപ്പു തോന്നി എപ്പോഴും അവരെ അകറ്റി നിർത്തുക.; ആരേയും വെറുപ്പോടെ നോക്കരുത്, കാരണം നാമെല്ലാം ഈശ്വരന്റെ സന്താനങ്ങളാണ്.


അരുചി, ഈര്ഷ്യ, ഉള്പ്പക, കുടിപ്പക, കുലവൈരം, തിരിച്ചടി, ദ്രോഹബുദ്ധി, പക, പകരം വീട്ടല്, പകവീട്ടല്‍, പഴി, പിണക്കം, പ്രതികാര നടപടി, പ്രതികാരം, പ്രതികാരബുദ്ധി, മാത്സര്യം, വിദ്വേഷം, വിരോധം, വെറുപ്പു്, വൈരനിര്യാതനം, ശത്രുത
२. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति
    संज्ञा / भाग

अर्थ : वह कील जो पैने में लगी होती है।

उदाहरण : हलवाहा के आर से कोचते ही बैल तिलमिला उठा।

पर्यायवाची : आरी

३. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति
    संज्ञा / भाग

अर्थ : पहिए की परिधि को उसके केन्द्र या नाभि से जोड़ने वाली लकड़ी, लोहे आदि की बनी आड़ी वस्तु।

उदाहरण : बढ़ई आर लगा रहा है।

पर्यायवाची : आरा

४. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु

अर्थ : खान से निकला हुआ ताजा लोहा।

उदाहरण : खनिक खान से आर निकालकर ट्रक में भर रहे हैं।

५. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : एक प्रकार का सूआ।

उदाहरण : सुतारी जूता, चप्पल आदि सीने के काम में आता है।

पर्यायवाची : आरा, आरी, सुतारी

६. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / माप

अर्थ : क्षेत्रफल नापने की एक इकाई।

उदाहरण : एक आर सौ वर्ग मीटर के बराबर होता है।

पर्यायवाची : अर

A unit of surface area equal to 100 square meters.

ar, are
७. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुण
    संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / मनोवैज्ञानिक लक्षण

अर्थ : वह मनोभाव जो स्वभावतः अथवा संकोच, दोष आदि के कारण दूसरों के सामने सिर उठाने या बोलने नहीं देता है।

उदाहरण : लज्जा के मारे वह कुछ न बोल सकी।

पर्यायवाची : अवि, आकुंठन, आकुण्ठन, कानि, खिली, ग़ैरत, गैरत, झेंप, झेप, नटांतिका, नटान्तिका, पत, मंदाक्ष, मन्दाक्ष, मुरव्वत, मुरौवत, लज्जा, लाज, लिहाज, लिहाज़, व्रीड़, व्रीड़न, व्रीड़ा, व्रीडा, शरम, शरमिंदगी, शर्म, शर्मिंदगी, संकोच, सकुचाहट, हया, हिजाब, ह्री, ह्रीका

A feeling of fear of embarrassment.

shyness

സങ്കോചം, കുറ്റബോധം മുതലായവ കാരണം മറ്റൊരാളുടെ മുന്പില്‍ ശിരസ്സ് ഉയർത്താനോ സംസാരിക്കാനോ കഴിയാത്ത സ്വഭാവികമായ മനോഭാവം ലജ്ജ കൊണ്ട്‌ അവന്‌ ഒന്നും സംസാരിക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞില്ല.

ലജ്ജ കൊണ്ട്‌ അവന്‌ ഒന്നും സംസാരിക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞില്ല.
ത്രപ, നാണം, ലജ്ജ, ലജ്ജശീലം, വ്രീഡ, വ്രീള, സങ്കോചം, സഭാകമ്പം, ഹ്രീ
८. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुण

अर्थ : आग्रहपूर्वक यह कहने की क्रिया कि ऐसा ही है, होगा या होना चाहिए।

उदाहरण : तुलसी ने कृष्ण-मूर्ति के सामने ही हठ लगा दी कि धनुष धारण करो।

पर्यायवाची : अड़, अर, आन, आनतान, आरि, इसरार, इस्रार, ईढ, ईढ़, ईर, ज़िद, ज़िद्द, जिद, जिद्द, टेक, धरन, हठ

Resolute adherence to your own ideas or desires.

bullheadedness, obstinacy, obstinance, pigheadedness, self-will, stubbornness

അങ്ങനെയാകണം അല്ലെങ്കില്‍ അപ്രകാരം തന്നെ വേണം എന്ന് ആഗ്രഹത്തോടുകൂടി പറയുക.

ശ്രീകൃഷ്ണന്റെ വിഗ്രഹത്തിന് മുന്നിലിരുന്നു തന്നെ തുളസി ദാസ് ധനുഷ് ധരിക്കണമെന്ന് വാശിപിടിച്ചു.
വാശി, ശാഠ്യം
९. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : बिच्छू, मधुमक्खी आदि कीड़ों के पीछे का जहरीला काँटा जिसे वे जीवों के शरीर में धँसाकर जहर फैलाते हैं।

उदाहरण : उसे बिच्छू ने डंक मार दिया।

पर्यायवाची : आड़, डंक, दंश

A sharp organ of offense or defense (as of a wasp or stingray or scorpion) often connected with a poison gland.

stinger

തേള്, തേനീച്ച മുതലായ ജന്തുക്കളുടെ പിന്നിലുള്ള വിഷം നിറഞ്ഞ, മുള്ളിന്റെ മാതൃകയിലുള്ള ജീവികളുടെ ശരീരത്തില്‍ കടിച്ച് വിഷം പരത്തുകയും ചെയ്യുന്നു.

അവനെ തേള് കൊമ്പുകൊണ്ട് കുത്തി.
കൊമ്പു
१०. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / असामाजिक कार्य
    संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : किसी मनुष्य, प्राणी आदि को जान-बूझकर किसी उद्देश्य से मार डालने की क्रिया।

उदाहरण : किसी भी प्राणी की हत्या महापाप है।

पर्यायवाची : अपघात, अवघात, आलंभ, आलंभन, आलम्भ, आलम्भन, आहनन, उज्जासन, कत्ल, क़त्ल, क्राथ, ख़ून, खून, घात, जबह, निजुर, प्रमथन, प्रमाथ, प्रहण, मर्डर, मारण, मारन, वध, विघात, विशसन, शामनी, संग्रहण, संघात, सङ्ग्रहण, सङ्घात, हत्या, हनन

The act of terminating a life.

kill, killing, putting to death

ഏതെങ്കിലും മനുഷ്യനെയോ ജീവിയെയോ മനപൂര്വ്വം എന്തെങ്കിലും ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ കൊല്ലുക.

അവന്‍ തന്റെ പിതാവിനെ കൊല ചെയ്തു.
കൊല, വധം, ഹത്യ, ഹിംസ
११. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : ताँबे और जस्ते के मेल से बनी हुई एक प्रसिद्ध धातु।

उदाहरण : स्टील के आ जाने से अब पीतल के बर्तनों का प्रचलन नहीं रहा।

पर्यायवाची : पिंगल, पिङ्गल, पीतल, पीतलोह, राजपत्नी, रेत्य, सुलोहक

An alloy of copper and zinc.

brass

ചെമ്പും നാകവും യോജിപ്പിച്ച്‌ ഉണ്ടാക്കുന്ന ഒരു പ്രസിദ്ധമായ ധാതു.

ഉരുക്ക്‌ വന്നതു മുതല്‍ പിച്ചളയുടെ പാത്രങ്ങളുടെ പ്രചാരം ഇല്ലാതായിരിക്കുന്നു.
ചെമ്പ്, പിച്ചള
१२. संज्ञा / निर्जीव / स्थान

अर्थ : भिन्न दिशाओं से आकर एक स्थान पर मिलने वाली रेखाओं या धरातलों के बीच का स्थान।

उदाहरण : मिठाई की दुकान बाज़ार के दक्षिण कोने पर है।

पर्यायवाची : अर, अस्र, कोण, कोना, गोशा

A projecting part where two sides or edges meet.

He knocked off the corners.
corner

ഭിന്നമായ ദിശകളില്‍ നിന്നു വന്നിട്ടു ഒരേ സ്ഥാനത്തു കൂടിച്ചേരുന്ന രേഖകളുടേയും ഭൂതലത്തിന്റേയും ഇടയിലുള്ള സ്ഥാനം.

പലഹാരങ്ങളുടെ പീടിക അങ്ങാടിയുടെ തെക്കെ കോണിലാണു്.
അഗ്രം, കോടി, കോണം, കോണ്‍, തിരിവു്, മുക്കു്, മുന, മൂല, രണ്ടു തെരുവുകള്‍ ബന്ധിക്കുന്ന സ്ഥലം, വളവു്‌, വാള്മുന
१३. संज्ञा / अवस्था

अर्थ : दुश्मन या शत्रु होने की अवस्था या भाव।

उदाहरण : आपसी दुश्मनी को दूर करने में ही भलाई है।

पर्यायवाची : अदावत, अनबन, अनरस, अप्रीति, अभ्यागम, अमित्रता, अरिता, अरित्व, आँट, आंट, इख़्तिलाफ़, इख्तिलाफ, इतराजी, उड़ेंच, तनातनी, दुश्मनी, द्रोह, द्वेष, निज़ाअ, निजाअ, बिगाड़, बैर, मन-मुटाव, मन-मोटाव, मनमुटाव, मनमोटाव, मनोमालिन्य, रंजिश, रंजीदगी, रिपुता, लाग-डाँट, लाग-डांट, लागडाँट, लागडांट, विद्विष, विद्वेष, विद्वेषण, विद्वेषिता, विरोध, वृत्रत्व, वैमनस्य, वैमनस्यता, वैर, शत्रुता

The feeling of a hostile person.

He could no longer contain his hostility.
enmity, hostility, ill will
१४. संज्ञा / भाग

अर्थ : किसी वस्तु का वह भाग जहाँ उसकी लम्बाई या चौड़ाई समाप्त होती है।

उदाहरण : इस थाली का किनारा बहुत ही पतला है।

पर्यायवाची : अवारी, उपांत, किनार, किनारा, कोर, छोर, झालर, पालि, सिरा

The boundary of a surface.

border, edge

എവിടെയെങ്കിലും നീളത്തിലോ വീതിയിലോ ആയിക്കിടക്കുന്ന ഏതെങ്കിലും വസ്തുവിന്റെ ഭാഗം.

ഈ കിണ്ണത്തിന്റെ അരിക് വളരെയധികം ദുര്ബ്ബലമാണ്.
അരിക്, അരു, അരുക്, അറ്റം, ഇറമ്പ്, ഉതട്, കൊണിച്ചം, തടം, തിണ്ട്, പാര്ശ്വം
१५. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / शारीरिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : लड़ाकू मुर्गे के पंजे के ऊपर बाँधा जाने वाला काँटा।

उदाहरण : इस मुर्गे के आर बड़े नुकीले हैं।

मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।